انتخاب قهوه مناسب یکی از اساسی ترین چالش های طرفداران قهوه می باشد. ما در این مقاله سعی بر این داریم تا کامل ترین راهنما را ارائه دهیم. دنیای قهوه به گستردگی و تنوعی بی‌پایان دست یافته است. از دانه‌هایی که از مناطق مختلف جهان برداشت می‌شوند گرفته تا نوع روست (رُست) و روش دم کردن، همه و همه تأثیر عمده‌ای بر بافت، طعم و میزان انرژی که از قهوه دریافت می‌کنید دارند. اگر برای نخستین بار است که به وب‌سایت جعبه سفید برای خرید قهوه سر زده‌اید و حتی با خواندن ویژگی‌ها هم نمی‌دانید که کدام قهوه می‌تواند همان چیزی باشد که انتظار دارید یا حتی در سفارش قهوه خود هیچی سردرنمی آورید، نگران نباشید. ما به مرور تمامی این عناصر مهم و تأثیرگذار در نوشیدنی قهوه را بررسی خواهیم کرد تا در انتخاب قهوه و خرید بعدی خود به راحتی قهوه ای که با علاقه تان سازگاری دارد را انتخاب کنید.
انتخاب قهوه بر اساس انواع دانه های قهوه
در دنیای قهوه، چهار نوع اصلی از دانه‌های قهوه وجود دارد که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارا می‌باشند:
- عربیکا (Arabica):
- ویژگی‌ها: عربیکا بیش از 60 درصد تولید جهانی قهوه را تشکیل می‌دهد. دانه‌های آن عطر و طعمی ملایم و پیچیده دارند و به خاطر اسیدیته‌ی ظریف و شیرینی طبیعی خود معروف‌اند.
- مناطق کشت: عمدتاً در مناطق بلندتر و کوهستانی در کشورهای آمریکای لاتین، آفریقا، و برخی مناطق آسیا کشت می‌شود.
- روبوستا (Robusta):
- ویژگی‌ها: این دانه‌ها محتوای کافئین بیشتری نسبت به عربیکا دارند و طعم آن‌ها قوی‌تر و تلخ‌تر است. نمایه‌ی طعمی خاصی دارد که به یادآوری طعم‌های میوه‌ای و چوبی است.
- مناطق کشت: بیشتر در آفریقا و آسیا، به ویژه ویتنام و برزیل، در مناطق کم ارتفاع و گرم‌تر رشد می‌کند.
- لیبریکا (Liberica):
- ویژگی‌ها: لیبریکا به خاطر طعم پیچیده و عطر منحصر به فرد خود که یادآور نت‌های گلی و میوه‌ای است، شناخته می‌شود. دانه‌های آن بزرگ و نامنظم‌اند.
- مناطق کشت: عمدتاً در فیلیپین و مالزی کشت می‌شود.
- اکسلسا (Excelsa):
- ویژگی‌ها: این نوع دانه نادرتر است و معمولاً برای افزودن عمق و تنوع به ترکیبات قهوه به کار می‌رود. طعمی میوه‌ای و تارت با اسیدیته خاص دارد.
- مناطق کشت: بیشتر در مناطق جنوب شرقی آسیا یافت می‌شود.
اگه این 4 نوع دانه قهوه را به ترتیب میزان کافئین از کمترین به بیشترین را نام ببریم به ترتیب اکسلسا، لیبریکا، عربیکا و روبوستا را داریم.
هر یک از این دانه‌ها با ویژگی‌های منحصر به فرد خود می‌تواند تجربه‌های متفاوت و لذت‌بخشی برای علاقه‌مندان به قهوه ارائه دهد. از آنجا که دانه های قهوه عربیکا و روبوستا رایج تر هستند در ادامه به توضیح بیشتر درباره این دو دانه میپردازیم تا انتخاب کنید از بین عربیکا و روبوستا کدام با مزاج شما سازگارتر است.
تفاوت دانه قهوه عربیکا و دانه قهوه روبوستا
قهوه عربیکا و روبوستا دو گونه اصلی قهوه هستند که از نظر طعم، کشت و ویژگی‌های فیزیکی تفاوت‌های چشمگیری دارند. دانه‌های عربیکا که حدود ۶۰% از مصرف جهانی را تشکیل می‌دهند، در ارتفاعات بالای ۸۰۰ متری مانند اتیوپی، کلمبیا و برزیل رشد می‌کنند و به دلیل اسیدیته متعادل، طعم‌های پیچیده‌ای مانند میوه‌ای، گلی، شکلاتی یا کاراملی ارائه می‌دهند. این دانه‌ها کشیده و بیضی شکل هستند، کافئین نسبتاً پایینی دارند (۰.۸ تا ۱.۴%) و به دلیل حساسیت به آفات و شرایط آب‌وهوایی، هزینه کشت بالاتری دارند. در مقابل، روبوستا که در ارتفاعات پایین‌تر مانند ویتنام، اندونزی و هند پرورش می‌یابد، طعمی خاکی و تلخ با اسیدیته کم و بادی (غلظت) سنگین‌تر دارد. دانه‌های آن گردتر و کوچک‌ترند، کافئین بالاتری دارند (۲ تا ۲.۵%) و به دلیل مقاومت در برابر بیماری‌ها و بازدهی بیشتر، قیمت مقرون‌به‌صرفه‌تری دارند. روبوستا اغلب در قهوه‌های اسپرسو و فوری استفاده می‌شود، درحالی که عربیکا برای روش‌های دم‌آوری تخصصی مانند فرنچ پرس یا کمکس ایده‌آل است. انتخاب قهوه به ذائقه شخصی علاقه به طعم‌های لطیف یا تلخی مطلوب، میزان حساسیت به کافئین و هدف مصرف بستگی دارد.
بین دانه قهوه عربیکا و دانه قهوه روبوستا کدام انتخاب کنیم؟
اگر به قهوه با طعم‌های پیچیده و ظریف مثل نت‌های میوه‌ای، گلی، شکلاتی یا کاراملی علاقه دارید و قهوه‌ای با کافئین کمتر و اسیدیته ملایم می‌خواهید، عربیکا انتخاب خوبی برای شماست.
اما اگر به دنبال قهوه‌ای با طعم‌های قوی‌تر و تلخ‌تر هستید که بادی سنگینی داشته باشد و کافئین بالاتری داشته باشد، انتخاب قهوه روبوستا می‌تواند گزینه مناسبی باشد.
انتخاب قهوه بر اساس میزان تلخی و اسیدیته دانه قهوه
در انتخاب قهوه بین اسیدیته بیشتر و یا تلخی بیشتر باید ابتدا دانه قهوه را درنظر بگیریم سپس میزان رست آن دانه ی قهوه چرا که دانه های قهوه به طور خام از بیشترین خاصیت اسیدی و کمترین تلخی ممکن خود برخوردارند و در طی فرایند رست از میزان اسیدی بودن دانه قهوه کم می شود و به میزان تلخی آن اضافه می شود. دانه‌های عربیکا به دلیل اسیدیته بیشتر و پیچیدگی طعم، معمولاً تلخی کمتری نسبت به روبوستا دارند. روبوستا به طور طبیعی تلخ‌تر است. علاوه بر نوع دانه، میزان رست هم تأثیر زیادی دارد؛ رست‌های تیره‌تر معمولاً تلخی بیشتری تولید می‌کنند زیرا قندهای موجود در دانه به کاراملیزه و سوخته تبدیل می‌شوند. بنابراین، برای تلخی کمتر، عربیکای با رست روشن یا متوسط انتخاب مناسبی است، در حالی که برای علاقمندان به طعم‌های قوی و تلخ، روبوستای با رست تیره پیشنهاد می‌شود.
انتخاب قهوه بر اساس بادی قهوه
بادی (body) قهوه چیست؟
بادی قهوه به احساس فیزیکی و غلظتی اشاره دارد که قهوه هنگام نوشیدن در دهان ایجاد می‌کند. این ویژگی به وزن، ضخامت و بافت قهوه مربوط است و از سبک (مثل چای) تا سنگین (مثل شیر پرچرب) متغیر است. بادی قهوه بر تجربه کلی شما از نوشیدنی تأثیر مستقیم می‌گذارد و عنصر مهمی در انتخاب قهوه می باشد و ارتباط نزدیکی با ترکیبات روغنی، فیبرها و مواد جامد موجود در دانه قهوه دارد.
تاثیر نوع دانه قهوه بر بادی
۱. دانه عربیکا:
- بادی قهوه عربیکا معمولاً نرمتر، لطیفتر و متعادلتر است.
- به دلیل اسیدیته بالاتر و روغن‌های پیچیده، احساسی شبیه به “ابریشم” یا “میوه آبدار” در دهان ایجاد می‌کند.
- مناسب افرادی که طعم‌های ظریف و پیچیده را ترجیح می‌دهند.
۲. دانه روبوستا:
- بادی قهوه روبوستا سنگین، غلیظ و کِرِم‌مانند است.
- به دلیل محتوای کافئین و ترکیبات فنولی بالاتر، احساسی چرب و ماندگار در دهان باقی می‌گذارد.
- انتخاب ایده‌آل برای قهوه‌هایی مثل اسپرسو که نیاز به بادی قوی و کِرِمای غنی دارند.
تاثیر میزان رست (برشتگی) بر بادی قهوه
یکی دیگر از عناصر مهم در هنگام انتخاب قهوه، رست قهوه می باشد. رُست دانه قهوه، ترکیبات شیمیایی آن را تغییر می‌دهد و به طور مستقیم بر بادی تأثیر می‌گذارد:
۱. رُست روشن (Light Roast):
- بادی سبک و نرم با اسیدیته غالب.
- روغن‌های دانه هنوز خارج نشده‌اند، بنابراین احساسی شبیه به چای یا آبمیوه دارد.
- مناسب روش‌های دم‌آوری مثل پور اوور (V60) یا کمکس.
۲. رُست متوسط (Medium Roast):
- بادی متعادل و گرد با ترکیبی از اسیدیته و تلخی.
- مقداری از روغن‌های دانه آزاد می‌شوند و غلظت متوسطی ایجاد می‌کنند.
- پرطرفدارترین رُست برای فرنچ پرس یا قهوه فیلتر.
۳. رُست تیره (Dark Roast):
- بادی سنگین، روغنی و تلخ با غلظت بالا.
- روغن‌ها کاملاً به سطح دانه می‌آیند و احساسی چرب و دیرمزه در دهان ایجاد می‌کنند.
- گزینه اصلی برای اسپرسو یا قهوه ترک
نتیجه
- در انتخاب قهوه اگر به دنبال بادی لطیف و پیچیده هستید: عربیکا با رُست روشن یا متوسط را انتخاب کنید.
- در انتخاب قهوه اگر بادی غلیظ و سنگین می‌خواهید: روبوستا با رُست تیره یا ترکیب عربیکا-روبوستا را امتحان کنید.
- رُست تیره معمولاً بادی را تقویت می‌کند، اما اسیدیته و طعم‌های ظریف را کاهش می‌دهد!
سخن پایانی
انتخاب قهوه عربیکا و روبوستا به سلیقه و نیازهای شخصی شما بستگی دارد. عربیکا با اسیدیته متعادل و طعم‌های پیچیده و لطیف، برای کسانی که طعم‌های ملایم‌تر و متنوع‌تر را ترجیح می‌دهند مناسب است. روبوستا با طعم تلخ‌تر و بادی سنگین‌تر، برای افرادی که به دنبال مزه‌های قوی و تلخ‌تر هستند جذاب‌تر است. همچنین، میزان رست دانه‌ها تأثیر زیادی بر طعم نهایی دارد؛ رست‌های روشن‌تر معمولاً تلخی و بادی کمتری دارند و طعم واقعی دانه را بهتر بازتاب می‌دهند، در حالی که رست‌های تیره‌تر بر تلخی و شیرینی تأکید بیشتری دارند. در نهایت، انتخاب دانه قهوه باید با توجه به ترجیحات شخصی شما در زمینه طعم، تلخی، اسیدیته و بادی قهوه صورت گیرد.
انتخاب قهوه باتوجه به مطالب بالا و قهوه های موجود در بازار، به صورت خلاصه به 3 دسته می تواند تبدیل شود:
- ترکیبی برابر از عربیکا و روبوستا که برای مبتدیان مناسب است و در بیشتر کافه ها اگر قهوه خاصی را مدنظر نداشته باشید این ترکیب سرو می شود چون از لحاظ طعم، بادی و کافئین در حالت متعادلی است.
- عربیکای خالص یا عربیکای غالب: برای کسانی که قهوه ای با بادی ملایم، کافئین پایین و مزه های گلی، شیرین و میوه ای می پسندند.
- روبوستای غالب و یا به ندرت روبوستای خالص: برای کسانی مناسب است که بادی سنگین، تلخی بالا و کافئین زیاد می پسندند.
